HET VICTOR DE MEYERE-PAD

Terug naar overzicht jaarboek 1996-1997

(Foto: Victor De Meyerestraat FAB00490)

Inleiding door Joz. Verlinden Ten Boome (+2015)  

Het mooie plein, vlak voor de Provinciale Technische School, waaraan slechts na de Tweede Wereldoorlog huizen werden gebouwd, herinnert ons aan één van de grootste telgen uit BOOM, Victor de Meyere.

Ter gelegenheid van een viering te BOOM van die dorpsgenoot, die schrijver en volkskundige was, heeft in het jaar 1944 de Vlaamsche Toeristenbond van toen een Victor de Meyere­wandelpad geopend, dat van Antwerpen over Boom naar Mechelen liep. Uit de inleiding van de brochure, die het wandelpad beschrijft, vernemen we dat de samensteller, de heer Jozef van Overstraeten, de medewerking heeft verkregen van verschillende personen uit onze gemeente. Worden aldus vernoemd: de Z.E.H van Heertum, pastoor-stichter van de parochie het H.Hart, ingenieur Demey, bestuurder der Provinciale Technische School. Hij bedankt ook het bestuur van de Molens Rypens te Boom. Een speciale vermelding krijgen E.H. Benoit Lamot en de heren Constant Gillié en Gaston Moorkens, resp. leraar en letterkundige.  

Het wandelpad, waarvan we hierna de beschrijving geven zoals ze door J. van Overstraeten werd gepubliceerd, kan natuurlijk niet meer in zijn oorspronkelijke staat gevolgd worden. Er is intussen zoveel aan het wegennet veranderd. En wie gaat er nu nog te voet van Antwerpen over Boom naar Mechelen?

Toch leek het ons interessant genoeg om de beschrijving ervan te laten afdrukken in het jaarboek van Ten Boome.

We geven enkel de tekst, die handelt over het tracé Antwerpen-Boom-Mechelen. De terugtocht (p.22-31) wordt ook beschreven. Maar dit laatste is slechts het eerste verhaal van achter naar voren.

Als Bibliografie over Victor de Meyere geeft J. van Overstraeten de volgende werkjes op (p.84):

 Emile van Heurck. – L’oeuvre des folkloristyes anversois (1914).

August Vermeylen. – Over leuzen en Victor de Meyere. In “Vlaanderen”,April 1907, en in “Beschouwingen, Een nieuwe reeks verzamelde opstellen,”,1939. Lode Zielens. – Victor de Meyere. In “De Stad”, 13.1.1933.

Emmanuel De Bom. – “In Memoriam”. In de “Nieuwe Rotterdamsche Courant”, 30.12.1938. Karel Peeters. – Victor de Meyere. In “De Morgenpost” 7.1.1939.

Maurits de Meyer. – In het jaarboek 1939 der Nationale Commissie voor Folklore en in “Nieuw Vlaanderen”,7.1.1939.

V.T.B.-WANDELGIDSEN bezorgd door Jozef van Overstraeten Victor de Meyerepad.

Te voet van ANTWERPEN (Wilrijk) over Boom naar MECHELEN 1944 VLAAMSCHE TOERISTENBOND, Antwerpen.

(p. 11)

Wegbeschrijving van het Victor de Meyerepad

ANTWERPEN-BOOM-MECHELEN

Vertrekpunt Tram 5 (Groenplaats) of 17 (Centraal station) brengen ons van uit het centrum van Antwerpen op ongeveer een half uur aan het station van Wilrijk. We stappen af aan de voorlaatste halte (Heistraat), nemen links de Heistraat en bereiken, voorbij den bewaakten spooroverweg, 2 à 300 meter verder, de Bist van Wilrijk, waar ons wandelpad begint .

Afstanden :
Wilrijk (Bist) – Aartselaar (kerk)	7,5 Km
Aartselaar (kerk) – Boom (station)	6,­
Boom (station) – Terhagen	5,­
Terhagen – Rumst (Nete)	4,5
Rumst (Nete) – Walem-brug	2,5
Walem-brug -Kasteel Emmaüs	4,­
Kasteel Emmaüs – Mechelen (Groote Markt)	5,5

Totaal           35,- Km

Van Wilrijk tot Aartselaar.  

Op de Bist, het bronzen standbeeld van pater Constant de Deken .
In het midden van het met platanen beplante plein, een niet-onaardige arduinen pomp. Aan de zuidzijde, het gemeentehuis.

Linksaf de Sint-Bavostraat in. Vooraan rechts in deze straat en gedeeltelijk uitgevend op de Bist, het domein leperman . De overzijde der straat wordt ingenomen door kleine burgerhuizen schijnbaar zonder orde neergezet, wat schilderachtig aandoet.

(p.12)

Aan een kromming van dezen verkeersweg krijgt men de Sint-Baafskerk in ‘t oog . Aan deze kerk gaan wij rechtsaf het park van Wilrijk, het vroegere domein Steytelinck in, dat door een dreef, de Kerkelei, van het domein leperman gescheiden is.

Aan den achterkant van het park (dus aan de zijde, gericht naar fort 6 der Antwerpsche vesting), in den rechterhoek, is een uitgang. Daar het laantje volgen, dat ons brengt recht tegenover het fort, waar de weg links en rechts om het fort heenbuigt en daarachter weer samenkomt. Wij nemen links en volgen aldus de Kerkeveldstraat tot aan den Edegemschensteenweg (straatnaamborden in ‘t oog houden), dien we rechts inslaan. We houden aldus steeds fort 6 aan onze rechterhand tot waar de Edegemschesteenweg (ons pad) zich naar links van het fort afwendt (aan het straatnaambord “Fort VI straat”)¹Schuinlinks, achter ons, in de verte de grijze gevels van het groot modern Sint­Augustinusgasthuis..  Bijna onmiddellijk daarna voert onze Edegemschesteenweg (die niet geplaveid is) over de Kleine Struisbeek. Links eenige woningen met daarachter nogal belangrijke serren en hovenierderijen; rechts weiden en velden. Knoestige wilgen in het landschap. Van deze boomsoort zullen we vele exemplaren langs ons pad te zien krijgen.

Aan den kasseiweg, die ons pad kruist, ter plaatse waar twee bomen en een houten elektriciteitspaal als wachters in driehoek opgesteld staan, stappen we links, in de richting van het spoor Antwerpen-Zuid – Mechelen. Den weg langs het spoor naar het viaduct volgen, doch dit niet oversteken, maar rechtuit afdalen naar den weg, die, rechts, verder slingert door de velden. Aan het viaduct, links gezicht op de torens van Edegem (op welks grondgebied we ons hier bevinden) en nog meer links de schouw der Gevaertfabrieken (met reservoirkraag) te Mortsel.

(p. 13)

In het voorbijgaan bemerken wij nu rechts de ong. 80 jaar oude hofstede Groeningen en nog verder rechts een andere schilderachtige hoeve. Nog verder langs de Edegemsche beek, die wij oversteken, de hoeve Vuile Plas. Weldra stappen we een mooie eikendreef in, die ons voert naar den steenweg Kontich-Hemiksem. Links gezicht op Kontich (op welks grondgebied we ons hier bevinden) en rechts vóór ons het domein met kasteel Groeningenhof . Steenweg oversteken; dreef in langs het voornoemd kasteel en over de Mandoersche beek, die den vijver van het kasteel voedt. (Deze beek wordt verderop Grote Struisbeek genoemd, vloeit langs het kasteel Kleidal te Aartselaar en mondt onder den naam van Vliet in de Schelde uit). In de nabijheid rechts, zij-ingang van het domein, met puik uitzicht op het kasteel. Verder rechtuit; nu rechts de eerste (eiken)dreef in. Zodoende hebben wij steeds het Groeningenhof aan onze rechterhand en kunnen wij het bezien van uit verschillende hoeken. Aan het einde dezer dreef links afslaan (canadapopulieren), en dan den tweeden weg rechts nemen om, nauwelijks honderd meter verder, aan een hoekhuis (woning), weer linksaf te draaien. Dezen veldweg volgen tot aan de eerste dreef rechts (beuken), die wij nu ingaan. Wij hebben nu het domein en kasteel Solhof aan onze linkerhand. Rechts hoeve de Roode Maar. De dreef ten einde, linksaf voorbij den hoofdgevel van het kasteel en nu steeds rechtuit (-deze weg heet Baron van Ertbornstraat-) tot op het Laar, de dorpsplaats van Aartselaar (8). Aan het einde der Baron van Ertbornstraat, een weinig achterin rechts, het oude Wolfaartshof, thans pastorij.

Te Aartselaar elektrische tram 53 naar Reet en Rumst en, op den Boomschensteenweg (ong. 1 Km van het Laar), de el. buurttrams van uit Antwerpen naar Boom (lijn 50 door­

(p.14)

streept), Rumst (lijn 50) en Mechelen (lijn 52). In vredestijd, autobussen Antwerpen-Boom.

Van Aartselaar tot Boom.

We verlaten het Laar achter het koor der kerk, waar we de Kapellestraat (steenweg naar Reet) inslaan. Een 500 m. verder, rechts, de O.L.Vrouwkapel . Weldra passeren we de kleine gecementeerde Sint-Leonarduskapel, aan de splitsing der steenwegen naar Schelle en Reet. Linksaf, steeds de tramlijn volgen. Links de mooie houten molen van Aartselaar. Voorbij de oude herberg “De bonte Koe” (aan onze rechterhand) verlaten we steenweg en tramlijn en nemen , naast het huis nr 57, rechts een veldweg, die ons over een onbewaakten overweg brengt.

(Wie de tramlijn blijft volgen, bereikt 500 m. verder het station van Reet op de spoorlijn Antwerpen-Kontich-Boom-Dendermonde).

Voorbij den onbewaakten overweg rechtuit langs de schuur van een hoeve. Aan het uiteinde dezer schuur rechtsaf en dan maar steeds rechtuit, ook aan de huizen nrs 43 en 41. Hier eenige meter voorbij, schuinlinks, want de weg met de wilgen leidt rechtsaf naar den spoorweg terug. Voorbij een hoeve (links) en een nieuwe bakstenen woning (links) genummerd 47. Nog rechtuit en vast langs de haag van een volgende hoeve gaan. Aan den hoek van dit eigendom rechtsaf Het pad buigt een 100 m. verder linksaf Vele bomen in het landschap, uitsluitend kanadapopulieren.

Ons pad geeft uit op een brede asscheweg, die we links opstappen. Een 200 m. verder hebben we links het complex der slecht gerestaureerde Predicheerenhoeven. Hier rechtsaf beekje volgen, langs een pyloon der elektrische hoogspanningsgeleiding. We komen uit op den stillen steenweg Reet-Niel, dien we cruisen om langs den noorderingang het gemeentepark van Boom in te gaan.

(p.15)

In het park dadelijk het rechterbruggetje overstappen en dan linksaf steeds maar de beek en de vijvers volgen.

Eindelijk bereiken we de hekpoort van het park. Hier vlakbij, rechts, een kleine tunnel. Hier kan men even, onder het spoor Antwerpen-Boom door, een blik werpen in de moderne kerk van het H.Hart, Daarna keere men op zijn stappen terug.

We gaan linksaf over het bruggetje tot buiten het park. Links eindigt een beukenlaan. In de verte watertoren. Nu rechtsaf, voorbij de Provinciale Technische school. Even vóór den monumentalen ingang van den Franschen tuin aan onze rechterhand hebben we links de Victor de Meyerestraat (in aanbouw). We stappen verder door tot aan den overweg. Hier tramhalte der el. buurtspoorlijnen van Antwerpen naar Boom (lijn 50 doorstreept), Rumst (lijn 50) en Mechelen (lijn 52).

Nu volgen we een eind de Antwerpschestraat – in nummer 108 werd de Meyere geboren – en daarna de Frans de Schutterlaan (nieuwe breede rijks- en autosnelweg Brussel-Antwerpen) tot op de brug, waar we een prachtig uitzicht hebben op de Rupel (19): oostwaarts zien we de oude brug, die Boom verbindt met Klein-Willebroek en, in de verte, tot Terhagen toe, de indrukwekkende reeks rookende schoorsteenen der steenbakkerijen; westwaarts ontwaren we de spoorwegbrug, scheepstimmerwerven en fabrieken tot Niel toe; aan de overzijde, frischgroene weiden en beemden.

Keeren we een 50 meter terug en dalen we de trap af Door de Vrijheidsstraat bereiken we dan dadelijk de Grote Markt met de kerk . Autobussen naar Niel-Schelle-Hemixem­ Schoonselhof en naar Willebroek-Mechelen. Te Boom spoorverbinding naar Antwerpen (over Schelle of over Kontich-dorp), naar Dendermonde over Puurs en naar Mechelen over Willebroek.  

(p 16)

Van Boom tot Rumst.

We verlaten de Grote Markt van Boom naast de kerk, door de Groenehofstraat. Nu rechts, naast het huis nr 27, aardeweg inslaan; deze brengt ons aan de Rupelkade en de zeehaven. Linksaf de kade volgen in de richting van de oude brug. Aan onze linkerhand, brouwerij Lamot, standbeeld der gesneuvelden 1914-1918 en bloemmolens Rypens . Vlak bij de brug linksaf, langs de gebouwen van den molen. Aan den steenweg naar de brug, schuinrechts, aan het huis nr 21, de Bassinstraat (geen straatnaambord) in. Deze straat daalt lichtjes, voert over een kil (smalle brug enkel voor voetgangers en fietsers) en leidt langs de fabriek Fémont & Verhoeven (baggerwerk en kranenbouw) aan onze linkerhand en scheepstimmerwerven aan onze rechterhand.

Hier komt de wandelaar in de wijk, genaamd Vlietmanshoek. Hij zal zooveel mogelijk den loop van het water volgen, daar er op sommige plaatsen van een weg heelemaal niets te zien zal zijn. Tevens dient de aandacht er op gevestigd dat men hier midden in de fabrieksbedrijvigheid kuiert; dus opgelet voor treintjes, wagonnetjes, paarden enz.

Allereerst komt men langs de ovens, schoorsteenen en droogloodsen van de “Compagnie Industrielle du Rupel”. Let tijdens de wandeling ook op de lage, vaak ongezonde arbeiderskrotten, die kriskras tusschen de fabrieken verspreid liggen. Bij den schoorsteen, gemerkt met de letters C.I.R., rechtsaf tot bij de Rupel. Gezicht op Klein-Willebroek met sashuis. Daarna keert men terug tot den weg. Eens voorbij de gebouwen der firma De Roeck, smallen steenweg volgen. Daar waar de weg linksaf zwenkt rechts afslaan, zandweg nemen langs kleine kil. Verder langs de steenbakkerijen Van Herck. Het kan gebeuren dat de opslagplaatsen bij den waterkant hier vol steen staan.

(p.17)

Dan doet de wandelaar best af en toe tot bij de rivier te gaan om een mooi uitzicht op de streek te hebben.

De zandweg zwenkt linksaf achter een twee meter hoogen muur. In de verte, tamelijk in de hoogte, de gemeentescholen van het gehucht Hoek. Wederom rechtsaf, langs oud tot woonhuis ingericht scheepje met den veelzeggenden naam “Red u zelf’. Langs enkele huisjes in de richting van het water, tot voorbij een paar muurtjes 70 cm hoog. Linksaf, langs de steenbakkerij Verbist en Verstrepen en enkele oude tamelijk grote woonhuizen. Hier even tot bij het water. Prachtig uitzicht op de Rupel en den Heindonkschen dijk. In de verte, links, het kasteel van Heindonk. Merk hier vooral het kontrast tusschen linker- en rechteroever.

Zandweg volgen, die opnieuw tusschen enkele huizen kronkelt (geplaveid ter hoogte van het magazijn Leemans, nr142, kolenhandel). (Hier kan men den steenweg volgen tot aan Kapelstraat en Boschstraat, alwaar tramhalte voor Boom en Antwerpen of voor Mechelen.) Rechtuit, tusschen twee hooge en gedeeltelijk overdekte muren. Langs een kil; steeds aardeweg volgen midden de volle fabrieksbedrijvigheid.

Eens aan de fabrieken Landuydt kan men linksaf zandweg volgen, die uitkomt te Terhagen ­Molleveld (tramhalte). Wij volgen echter de kil, gaan langs de kademuren tot vlak bij de rivier. Hier prachtig uitzicht op Boom met de oude brug. Steeds de Rupel volgen. De wandelaar zal een plaatje zien “Verboden doorgang, uitgang langs het gelaag”. Men late zich daardoor niet afschrikken en wandele rustig verder langs de rivier. Op het einde van den kademuur een dijk beklimmen. Wie nu rechtstreeks naar Rumst wenscht te wandelen, kan dezen dijk volgen. (In de verte vóór ons de kerktoren van Rumst). Wij slaan echter het eerste smalle wegeltje (op ± 200 m.) linksaf in, loopen langs een kanadabosch (links) en tusschen weiden (staan vaak onder
(p.18)
water) en komen te Terhagen in de Kerkstraat uit. Tram naar Boom en Antwerpen of naar Rumst en Mechelen.

Nu rechtsaf Aan de bocht van den straatweg, eersten breeden asscheweg links (tusschen twee huizen in, waarvan dat van links een behangerswinkel) nemen, plein oversteken en den steenweg naar Eikerveld opstappen.

Deze steenweg stijgt geleidelijk. Links en rechts interessant panorama (opdelven en bewerken van klei). Op dezen weg speelt Tony Heidekens, folkloristisch verhaal “Zwarte Wieze” zich af, voorkomend in den roman “Andere Wegen”. Zijn van hieruit goed zichtbaar: St-Rombouts en Hanswijk te Mechelen, benevens gerechtshof Brussel en andere torens. Ongeveer 100 m. voorbij enkele van den weg staande arbeiderskrotten, rechtsaf, veldwegeltje volgen. Bij ijzeren pomp eveneens rechtsaf ²Wie aan de pomp linksaf neemt, kan de moderne St-Katharinakerk van het gehucht Boschstraat (Boom) bezoeken: parochie sinds 1914,gebouwd 1939, arch. J. Schaerlaeken, eiken kruisweg door Herman De Cuyper.

Nu tot op het einde dezen aardeweg volgen en wel tot aan het laatste (witte) huis, dat we weldra alleenstaand aan onze rechterhand ontwaren (op het gelijkstraats twee vensters met luiken).

Hier schuinlinks zandweg (soort fietspad) volgen; den eersten weg uiterst links, die naar enkele hoeven leidt, laten we dus links liggen. Steeds rechtuit tot op den steenweg (met tramlijn 54 Rumst-Reet-Aartselaar). Hier linksaf. Bij de hoeve, ong. 100 m. verder, steenweg rechts inslaan. Nu weer eersten steenweg rechts afdalen tot hij een huizenrij. Daartegenover een grachtje (links); dit volgen langs een achttal nieuwe huizen. Dan tramriggels (lijn Antwerpen­Mechelen) oversteken en tusschen de huizen door zandweg nemen tot vlak bij de Nete. We zijn hier te Rumst.

(p.19)

(Te Rumst tram 52 naar Mechelen of naar Boom en Antwerpen en tram 50 naar Boom en Antwerpen. Om het buurtspoorstation te bereiken, tramlijn volgen, ong. 500 m. onder betonnen viadukt eener steenbakkerij door.)

 Van Rumst tot Walem.

 Aan de Nete slaan we linksaf en volgen de rivier dus stroomop langs de bocht naar rechts, tot waar we over de monding van een grachtje stappen. Nu verlaten we den rivieroever en volgen schuinlinks den langen pijlrechten weg vóór ons. Vooraan links het verwaarloosd domein met kasteel Tiburs, omgeven door water.

Onze rechte weg geeft uit op den steenweg Antwerpen-Mechelen, aan de herberg “In ‘t Sportpaleis”. Hier rechtsaf Een 200 m. verder, links, de Lazaruskapel (sleutel in de daarnaast gelegen hoeve).

We volgen nog steeds den rijksweg en passeeren links de gebouwen der Antwerpsche Waterwerken. Nu de brug over de Nete, de “Walembrug” over. We zijn te Walem.

(Te Walem tram 52 naar Antwerpen via Boom, of naar Mechelen. Op 3,5 Km. van hier, station Sint-Katelijne-Waver op electr. spoor Brussel-Mechelen-Antwerpen.)

Van Walem tot Mechelen.

Voorbij de Walem-brug de eerste straat rechts, de Battenbroekstraat inslaan. Over de Molenvliet (de oude Roelofsbrug) voert zij in de vrije aarde van Battenbroek. Mooie populieren (populus pyramidalis) bezoomen den weg. Aan het kapelletje van O.L. Vrouw van Goeden Raad (1911-1936) rechtsaf, langs de oude herberg met verweerd uithangbord “In ‘t Sneppeken” en dan linksaf de dreef in, die leidt naar het kasteel Battenbroek.³Fietsers doen hier best halven draai te maken en aan het kapelletje van O.L.V. de Mechelschestraat te volgen tot aan het kasteel Emmaüs (H.Hartkapelletje). (*)

(p.20)

We gaan linksaf voor het kasteel, volgen de omwallingsgracht en stappen door een vierrijige kanadadreef naar den voet van een hoogen dijk. Beklimmen we even dien dijk, we zien de Oude Dijle, (vierhonderd meter verder ligt het Zennegat).

Op halve hoogte van den Dijledijk ligt links een verhoogde weg door de beemden, tusschen een dubbele rij kanada’s We gaan recht op het spuitorentje vóór ons af . De verhoogde weg slingert eerst door het broek en daarna door een bosch. Zoo bereiken we een machtigen beuk aan welks voet een afsluitboom. We gaan omheen den afsluitboom en nemen links den dijk tusschen struikgewas en eiken.

We bereiken een afhankelijkheid van het domein met kasteel Emmaüs  en slaan hier linksaf de dreef in, die langs de gracht en het kasteel voert. Aan het einde der dreef, rechtsaf. Vijftig meter verder een kruisbaan; hier rechtsaf We volgen nu de oude Antwerpsche baan. (Aan onze linkerhand, in de verte, het fort van Walem met fleschvormig gedenkteeken.) Aan het volgend kruispunt, rechts een pijlrechten grintweg nemen, die in beukendreef overgaat en ons brengt aan het kasteel Schaliehof (rozeroomkleurig gebouw). Hiervóór rechtsaf en de haag, die het domein omsluit, naar links volgend, stappen we in de richting van een afgezonderde hofstede met hofgracht. We gaan het erf niet op, doch volgen rechtsaf naast een beekje een veldwegel, die naar de Vrouwenvliet leidt.

Langs een stortplaats bereiken we de brug over deze vliet. Voorbij de brug rechtuit (de baan zwaait linksaf) een karspoor met voetwegel volgen, die ons door een moesveld naar de oude versterkte en omwalde hoeve “Blauwe Steen” leidt. Hiervóór linksaf, aan het huis nr 252 (links) belanden we terug op de Oude Antwerpsche baan, die we rechtuit volgen door het gehucht Hoebergen-Galgenberg. Aan het 

(p.21)

einde buigt onze weg linksaf en we komen uit op den rijksweg Antwerpen-Mechelen (met tramlijn). Rechtsaf, langs het stadion van Racing Club Mechelen (38). Tramlijn volgen. Rechts de Provinciale Vroedvrouwenschool (huis nr 117).

We treden het stadscentrum van Mechelen binnen (St-Katelijnestraat) over het afleidingskanaal der Dijle. Wat verder, links, op een pleintje, de St-Katelijnekerk. Nog verder, rechts, het handelshuis “In den Vijgeboom”, met houten gevel. Langs St-Romboutstoren belanden we op de Grote Markt, waar ons wandelpad eindigt.