Categorie: Algemene geschiedenis Boom

Paula Van Aken (°1924 +2012) was het Booms dialect meester als  geen ander. Ze sprak het niet alleen vlekkeloos uit maar wist het ook nog eens te verwoorden. Dat bewees ze met haar ‘Kindertoad oem noeët ni te vergete’. Paula was een zeer getalenteerde dame die naast haar passie voor het Booms dialect mooie aquarellen schilderde en zich ook als virtuoos in de kalligrafie ontpopte. In 2009 exposeerde ze nog op 85-jarige leeftijd in het WZC Den Beuk waar ze sinds 2008 verbleef.

Als eerbetoon publiceren we hier graag haar ‘kindertoad’:

Langen toad geléje, ‘k was nog ne kloane snotter in een ôs in een root van de Kapellestroat, tisse de Bosstroatloa en d’aa Sint-Annakapel. ’t Was er goe leive want de mense zoate mee-ieën nog iet in. Welle woeënden er tisse de geleige[1].

Vlak veur ons deer, oan den overkant van de stroat was er de plèts[2] woar den andstieën gemokt wier. Da gebeerde deur een ploeg mee ne stieënmoaker, ne jèroepzetter[3] en twieë afdroagers[4]. Ze droege ne stroeëjen oed want ze waa eule velleke wit ave, brôn was dan nog zoeë gieën mode. ’t Was èt wèrke moar ze mokte toch oeëk veul plezier. Mee Sinte Pieëter beveubeld, dan was et fieëst. Dan wier de stieënmoakerstafel versierd mee vlaggeskes en papiere bloeme. D’afdroagers en de jèroepzetter kochten van de centen die ze van eule pree gespoard aa e stoeëpke jenever veu de stieënmoaker, da was meestal ne goeie lèbbe.

Achter ons ôs, w’aa e koerke van ne veuschoeët groeët mee a mierke rond, stonne de lèzzes[5]. Soems oeërde we ne voerman vloeken as z’n pjèd weer ’s nie verôt waa of as er ne wagon mee stieëne neffe de route terecht kwam. De Wannes kost er et beste weg mee. Dan vloge de klanke van de “godvers” in ’t rond da ge ’t tot oan ’t school van “Den Hoek” kost oeëre.

Dér woaren een poar goei gekende staminees: Stans De Sleiger, Miel De Brôn, Roos de Fonne, Rosse Charel en de Fremmer. Et woare stik veu stik deftege café’s moar wa wilde, oep de geleige wier er èt gewèrkt en in de stieënoves was ’t gloeiend ieët en vloog er veul stof da moest deugespield wèrre mee nogal veul bier. Doa bleef wel ’s ne zatte plodden ange, moar de bazin wist er over ’t algemieën eure weg wel mee. As ‘m te veul van z’n perètte[6] mokte, pakte ze ‘m boa zoane schabbernak en zetten ‘m gewoeën oep stroat.

’s Zondags zoaten er veural de dôvemelkers die tegenieënoep oan ’t stoefe woare da zelle den besten dôver en ’t rapste dôvinneke aa. Moar oeëk Merie van ’t Krôke van schôn over ons die ging mee eure moat[7] in den achternoen, eur pintje drinke. Ze nam euren boteram mee en da “Bockske” d’rboa von ze zoeë lekker, nog beiter dan ne kave pla. Ze was fieër mee eur krollekes want z’ aa just in de weik ne permenant loate zette. In dieën toad moeste doaveu nog bekan nen ieëlen dag onder ’t machien van de coiffeur zitte en ’t was oeëk ’n dier affeire[8].

De zondag was et oeëk echt zondag en spelde we nie oep ’t geleig. Mee ons zondagse klieëke oan, ’n fris gestesseld en gestreke schortje, witte kasen en lakéje schoentjes zoate w’ in de veurnoen oep den dèrpel van ons ôs. Dan kwam ne schipper mee ’n zwètte klak en een groeëte mand oep zoane velo lost de stroat en verkocht krekele, krabben en gernout. Oa mètte mee e pintje de krekels en goot ze in e tipzakske. Welle krege van ons moe een stopnelle en zoeë peterden w’ in de krekels, verzichteg oem niks te loate verlore goan. ’t Was et besten ete dat er beston.

Soems kwam er een velokoers verboa. Et zèlle dan wel nie de groeëte coureurs van de ronde van Frankroak geweest zoan gelèk nen Bonduel, Felicien Vervaecke, Romain en Sylveer Maes, moar et was toch spannend die steksen[9] bergoep van de Bosstroatloa. Veur ons, de soot, was et wel interessanter dat de Mecheleir ôt de grientewinkel mee ne kèrf mee note rond kwam, tien veu ne frang, enfin een pint koste dan oeëk moar e frangske.

Den dèstag of de vroadag, de kapel was dan ope, moechte we van ons moe boa Plien den Elleman een kèès goan koeëpen oem veu ’t bèld van Sint-Anna oan te steke. Welle leesde dan ’t gebedeke da we van ons groeëtemoe gelieërd aa, die kenden et dan weer van eur peit. Et was nog wel in schoeën vloms:

Heilige Anna,

Bewaar mijn huis van vuur en vlammen,

Houd de dieven van de deur,

Zet er uw heilige engelen veur.

Soems vergoate we wel ’s de cent in den offerblok te steke, die verôsde dan deurgoans na de snoepwinkel van Martha. In de chikelat zoate podderèttekes[10] van de filmsteire en de coureurs. De meskes wisselde z’ onderieën ôt mee de joenges. Langen oasem[11] dierve we nie koeëpe want doar aa z’ons vervei[12] veu gemokt. As we dieë zaa binneslikke kosten ons dèrmen oanieën plekke.

Ieëne kieër in ’t joar kwam er ne pottefeir[13]. Die placeerde z’n oage tissen twieë ôzen in oem keitels te lappe, leipels en verkette te vertinne of ne nieven boeëm[14] in ne moeër[15] te lasse. ’t Was alle joare de moeite oem vroem te zien. Messen en scheire slèpe deed dan weer de schèresliep oep nen andere kieër; dieë kwam mee e ferm versierd stoeëtkerreke.

Ik oeër de stroatzangers nog mee eule liekes woar de groeëte mense snottebelle moeste veu blète. Welle koste ze rap meezinge. We kende ze beiter dan ons les van ’t school. De voddemarchand kwam sewoale rond. As de zak mee vodde vol genoeg was -oa woog ze mee nen essel[16]– krege we van dieë vent ne jojo of e zakske èrembolle[17] of een springkoeër.

Die kinderspele: pidot[18], pèrekinkele[19], mee d’ èrembolle stoake, in de springkoeër springe mee overgeleverde of zelfgemokte liekes. Ik vroag et moa af of de soot naa nog zoeëveel plezier moake? Was er nog een schoeënder sport as oep de zandploan bove den Batterdo ons zelfgemokte vliegers oep te loate? ’ t Wier nen echte wedstroad oem de schoeënste en dieë ’t rapst de loecht in was. Trottinettekoers of rieëpekoers: ’t kost nog allemoal want oep stroat woaren er bôte de velo’s, stoeëtkaar en kaar-en-pjèd ne zeldzoamen otto of motcyclette.

Die kloan veurvallekes, ’t is onvergetelek! ’t Was goe, ’t was schoeën en mee ’n bètje poan in ’t pitteke van moan èt denk ik oe gelikkeg ik was mee al die simpele dinge.

En dien toad komt spoateg genoeg noeët nie mieër vroem.  

[1] steenbakkerijen

[2] groot plein waar de handsteen werd gemaakt en te drogen gelegd. Bedoelen we plaats, dan zeggen we plek

[3] de “aardeopzetter” plaatste de klei op de steenmakerstafel. In een andere context noemen we klei altijd potsjèr

[4] de “afdragers” legden de gevormde steen op de “plèts” in rijen naast elkaar

[5] overdekte droogloodsen

[6] kabaal maakte

[7] zowel vriend als vriendin;ook collega (ploegmaat)

[8] kostelijke of dure zaak

[9] steile

[10] fotootjes

[11] kauwgom

[12] bang

[13] ketellapper die ook andere klusjes deed; gezegde “zoeë zwèt as ne pottefeir”

[14] bodem

[15] waterketel

[16] unster, weegtoestel met een veer

[17] knikkers

[18] variant op verstoppertje spelen

[19] in perk hinkelen